اکنون، بیایید حقایق جالب‌تری در مورد افعی بوته‌ای خاردار بخوانیم:
افعی بوته ای خاردار چه نوع جانوری است؟
یک گیاه شناس بلژیکی، ریموند فردیناند لوئیس فیلیپ لوران، نام علمی افعی بوته ای خاردار را داد. این مار، متعلق به کلاس Reptilia ، خانواده Viperidae و سرده Athris است. افعی بوته ای خاردار (Atheris hispida) یک گونه مار سمی است که بدنی فشرده و باریک، با فلس هایی سبز یا قهوه ای تیغ دار که به شدت خمیده شده اند، دارد. سطح پشت بدن آنها کاملا پوشیده از فلس‌های کوچکی است که یکی از بارزترین ویژگی‌های آن است. فلس های سر آنها نیز تیز هستند. این فلس ها، ظاهری خاردار یا تیغ دار ایجاد می کنند. با کمک این فلس ها، مار به راحتی با محیط ادغام می شود. افعی، به کمک این ظاهر به آسانی شکار می کند و توسط شکارچیان بالقوه نادیده گرفته می شود. می توان گفت، جذاب‌ترین بخش بدن افعی بوته‌ای خاردار فلس‌های آن است، فلس‌های کلنگی سبز یا قهوه‌ای که ظاهری درخشان به مار می‌دهند. فلس های سبز این گونه به راحتی با محیط ادغام می شوند و لذت بخش ترین تجربه تماشای شکار طعمه را به بیننده می دهند. دم افعی های بوته ای معمولا طعمه آنها را جذب می کند. با نام‌های مختلفی مانند افعی بوته‌دار آفریقایی، افعی بوته‌ای مودار، افعی بوته‌دار مودار و بسیاری دیگر شناخته می‌شود.
میانگین وزن و طول افعی بوته ای به ترتیب 4.40-8.81 پوند (2-4 کیلوگرم) و 25.59-29 اینچ (65-73.66 سانتی متر) است. برخلاف پشت مار، دم مار به بالا رفتن کمک می کند. هیچ نام خاصی برای نر و ماده این گونه داده نشده است. ماده ها کمی بزرگتر از نرها هستند و طول متوسط آنها به 71.2 سانتی متر می رسد. میانگین اندازه ثبت شده برای مردان 65.7 سانتی متر است. در این گونه، سر معمولاً بزرگتر از گردن و مثلثی شکل است. در بررسی بینایی، باید بگویم جهت بینی جانبی است. پوزه آنها دارای نوک گرد و نسبتا کوتاه است. در مقایسه با بسیاری از گونه های دیگر مارها، این افعی ها چشمان نسبتا بزرگی دارند.
افعی بوته ای خاردار کجا زندگی می کند؟
افعی خاردار بوته ای (Atheris hispida) یک مار بومی کشورهای مرکز و شرق آفریقا مانند تانزانیا، اوگاندا، کنیا و کنگو است. افعی سبز بوته ای در مناطق غرب و مرکز آفریقا زندگی می کند که محدوده جغرافیایی آن تا کامانیولا، استان کیوو، کنگو و منطقه حفاظت شده جنگلی تاکاماندا در کامرون گسترش می یابد. حضور این گونه مار، در جنگل‌های پست‌تر کامرون به‌ویژه جنگل‌هایی با پوشش گیاهی متراکم ثبت شده است.
افعی خاردار بوته ای، عمدتاً در جنگل‌های استوایی و مناطق با پوشش گیاهی متراکم که در آن جوندگان کوچک و سایر حیوانات بعنوان شکار فراوان هستند، دیده می‌شود. این گونه بیشتر در ارتفاعات بین 100 تا 400 متر یافت می شود. آب و هوای منطقه حفاظت شده جنگلی تاکاماندا، کامرون، بین فصل های بارانی (آوریل تا نوامبر) و فصل خشک متناوب است. میزان بارندگی در این منطقه از 1500 میلی متر تا 10000 میلی متر در سال متغیر است. این مار، در دیگر زیستگاه‌های جنگلی، مانند جنگل گینه در غرب آفریقا، در ارتفاعات پایین‌تر دیده می‌شود که دارای پوشش گیاهی بیشتر است.
این افعی در جمعیت های جدا شده یافت می شود. افعی های خاردار مانند سایر گونه های مارها شبگرد و منفرد هستند و ترجیح می دهند به تنهایی زندگی کنند. اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت، هنوز وضعیت جمعیت گونه افعی خاردار بوته ای را بطور کامل ارزیابی نکرده است. زیرا، به دلیل منزوی بودن این گونه، اطلاعات بسیار کمی در مورد جمعیت آن وجود دارد.
این مارها، عمدتاً در جنگل ها، مرداب ها و جنگل های بارانی زندگی می کنند. مناطق مرتفع به دلیل مهارت های استثنایی خود در کوهنوردی، زیستگاه آنها نیز می باشد.
افعی بوته ای خاردار چقدر عمر می کند؟
طول عمر دقیق این افعی ها، در حال حاضر مشخص نیست، اما مطالعات متعدد نشان می دهد که این مارها می توانند بیش از 12 سال زندگی کنند. به طور کلی، چندین گونه افعی حدود 10 تا 20 سال زندگی می کنند.
تولید مثل
اگرچه سیستم جفت گیری خاص این مار در حال حاضر ناشناخته است، افعی ها معمولاً به صورت فصلی تک همسر هستند. مارها در فصل جفت گیری به هم می رسند. جفت گیری مار Atheris hispida یک بار در سال، معمولا فصل تابستان است و در ماه اکتبر به اوج خود می رسد. بعد از دو یا سه سال، مار به بلوغ جنسی می رسد، معمولاً مار نر خیلی قبل از مار ماده به بلوغ می رسد. قبل از جفت گیری، این مار، چندین حرکت نمایشی انجام می دهد که شامل حرکات بدن، قرار گرفتن روبروی یکدیگر و بسیاری موارد دیگر می شود. جفت گیری اغلب در چرخه شب، بین ساعت 6 بعد از ظهر تا 2 بامداد اتفاق می افتد.
پس از جفت گیری، ماده ها معمولا یک دوره بارداری را سپری می کنند که حدود شش تا هفت ماه طول می کشد. این ماده ها تا 12 بچه در یک زمان به دنیا می آورند.
پس از لقاح، افعی بچه زنده یا ovoviviparous به دنیا می آورد. همچنین ماده‌ها تخم‌زا هستند که به این معنی است که ماده‌ها تخم‌ها را در بدن خود رشد می‌دهند. روند رشد نوزاد درتخم نامشخص است، اما با بالغ شدن مار کند می شود. مانند بسیاری از افعی ها، افعی های سبز بوته ای هم بلافاصله پس از تولد فرزندان خود را رها می کنند. نوزادان سمی و کاملا مستقل به دنیا می آیند و مسئول به دست آوردن غذای خود هستند. مارهای جوان را می توان با رنگ منحصر به فرد فلس هایشان تشخیص داد. علاوه بر این، انتهای دم آنها به طور مشخص متفاوت است و به عنوان یک طعمه برای جذب طعمه های کوچک استفاده می شوند. زمان رسیدن به بلوغ این گونه مستند نشده است. با افزایش سن مار، رنگ پوسته هایش یکنواخت تر می شود و ممکن است در برخی موارد کاملاً تغییر کند.
وضعیت حفاظتی این افعی
اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت، همچنین هنوز وضعیت گونه افعی خاردار بوته ای را ارزیابی نکرده است، اما به نظر می رسد جمعیت در طول سال ها کاهش یافته است. تهدیدهایی مانند از دست دادن زیستگاه، کشتار انسان، و شکار به شدت بر این گونه تأثیر می گذارد. زیرا، این مارها معمولاً توسط چندین گونه از مارهای دیگر در طبیعت شکار می شوند. انسان نیز به عنوان تهدیدی برای این مارها شناخته شده است.
بطور کلی، این گونه، شکارچیان کمی دارد. افعی های بوته ای خاردار متداول ترین شکارچیان دیگر مارها از جمله مارهای همنوع هستند. اما انسان‌هایی که در نزدیکی زیستگاه آنها زندگی می‌کنند، گاهی آنان را برای غذا می‌گیرند، اما معمولاً فقط زمانی که ماهیگیری یا فعالیت‌های کشاورزی پاسخگوی نیازشان به غذا نباشد.
نحوه ارتباط برقرار کردن
مانند سایر گونه های خزنده، مارهای Atheris hispida،نیز از همان روش های ارتباطی پیروی می کنند. افعی بوته ای خاردار، در درجه اول از بینایی برای ارتباط و ادراک استفاده می کند، اما از حواس لامسه و بویایی نیز استفاده می کند. این مارها، هنگامی که خطری تهدیدشان می کنند، بدن خود را دراز می کنند و قسمت قدامی بدن خود را به هوا می برند و در موقعیت آماده به ضربه قرار می گیرند. این وضعیت قرار دادن برای محافظت از شکارچیان و در طول رقابت بین جنسی برای جفت استفاده می شود. در طول رقابت مرد و مرد، فردی که خود را بزرگتر نشان می دهد غالباً غالب است. ارتباط بین جنس ها در درجه اول برای تولید مثل انجام می شود. به منظور جذب جفت مناسب، نرها حرکات مختلفی از جمله تکان دادن دم، مالش، گاز گرفتن و حرکات موزون بدن را انجام می دهند. این افعی، فاقد اندام های حفره ای حساس به گرما است که در بسیاری از گونه های افعی دیگر وجود دارد. در عوض، برای تشخیص و گرفتن طعمه به حواس بینایی، لامسه و بویایی تکیه می کنند.
سرعت حرکت افعی خاردار
سرعت دقیق افعی بوته‌ای خاردار در حال حاضر مشخص نیست، اما این مار به خاطر مهارت‌های شکارچی استثنایی‌اش شناخته شده است. مار معمولاً در انتظار طعمه روی درخت آویزان می شود و فوراً حمله می کند.
تغذیه
افعی های بوته ای خاردار گوشتخوار هستند وعمدتاً پرندگان و سایر حیوانات کوچک مانند مارمولک ها، قورباغه‌های درختی و پستانداران را شکار می‌کنند. این افعی، گاهی اوقات گونه های دیگر مارها را نیز طعمه خود می کند. گوشتخوار است.
این موجودات بیشتر شکار خود را در شب انجام می دهند و به طور عمده از پستانداران کوچک و شب زنده داری مانند جوندگان تغذیه می کنند. گاهی نیز این مارها، از پرندگان و خزندگان کوچک تغذیه می کند. نوزاد این مارها، بیشتر از همتایان بالغ خود از خزندگان تغذیه می کنند. بزرگسالان این افعی ها، اغلب مارهای نوجوان گونه خود را شکار می کنند.
سمی بودن
سم افعی بوته ای خاردار بسیار خطرناک است. این گونه به عنوان گونه ای بسیار سمی در نظر گرفته می شود. مار دارای غده سمی است که در فک بالایی اش قرار دارد. دندان های نیش بلند، لوله‌ای شکل و توخالی آنها توسط غده‌ای که در فک بالا، بین چشم‌ها و دهان قرار دارد، سم را تامین می کند. این دندان های نیش متراکم به استخوان هایی متصل می‌شوند که می‌تواند در فک بالا به عقب جابجا شود و دندان‌های نیش را در خود جای دهد. سم عصبی این مار، به اندازه کافی برای آسیب رساندن به انسان و اندام های داخلی اش کافی است. همچنین، هیچ پادزهری برای نیش افعی بوته خاردار وجود ندارد و اگر هم درمان نشود، باعث تب، خونریزی و مرگ می شود. بنابراین قطعا کشنده است..
به طور کلی، مردم به هیچ وجه، افعی های خاردار بوته ای را بعنوان حیوان خانگی نگهداری نمی کنند. زیرا بسیار سمی و غیرقابل پیش بینی هستند. این مارها هر لحظه می توانند حمله کنند و هرگز نباید آنها را در کنار حیوانات خانگی دیگر نگهداری کرد. بهترین محل برای نگهداری از ای حیوانات باغ وحش هست.
افعی های سبز بوته ای سمی تهدیدی بالقوه برای انسان بویژه در کشاورزی هستند. زیرا، بسیاری از حملات بی دلیل در طول فعالیت های کشاورزی رخ می دهد. این گونه یک شکارچی در کمین است.
مقایسه با سایر افعی های بوته ای
حدود 17 گونه افعی بوته ای وجود دارد که متعلق به جنس Atheris است. این گونه ها افعی بوته ای تیز، افعی سر کوتاه باربور، افعی بوته ای اوسابارا، افعی بوته ای آفریقای غربی، افعی بوته ای کوه کنیا، افعی بوته ای هتفیلد، افعی بوته ای مودار تای و بسیاری دیگر هستند.
تفاوت عمده همه آنها در اندازه، ظاهر و محل زندگی آنهاست. گونه هایی مانند افعی بوته ای کوه کاتانگا حدود 16 اینچ (40 سانتی متر) هستند که تقریباً نصف اندازه افعی بوته ای خاردار است. در حالی که افعی سبز درخت هالووین دو برابر یک افعی بوته ای خاردار است. گونه های متعددی از افعی های بوته ای، درختی هستند اما برخی از آنها در زمین نیز یافت می شوند. گونه هایی مانند افعی جنگلی کوه مابو، افعی جنگلی غرب آفریقا در مناطق شرقی و مرکزی این قاره یافت می شوند.
افعی بوته ای خاردار آفریقایی که به عنوان افعی بوته سبز نیز شناخته می شود، در جنگل هایی با ارتفاعات کم از ارتفاع 328 تا 1312 فوت زندگی می کند و بر خلاف افعی های بوته ای خاردار به رنگ زرد یا قرمز یافت می شود. در حالی که، افعی بوته ای خاردار در ارتفاعات بین 2900 تا 7800 فوت نیز زندگی می کند. ماده های گونه اول 19 نوزاد به دنیا می آورند. در حالی که ماده های گونه دومی حدود 12 نوزاد به دنیا می آورد. نرهای افعی بوته ای خاردار در مقایسه با ماده ها، بر خلاف افعی بوته ای آفریقایی بلندتر هستند.
نقش های اکوسیستم
از آنجایی که این مارها، عمدتاً از جوندگانی کوچک تغذیه می کند که بسیاری از آنها ممکن است ناقل بیماری های مشترک بین انسان و دام و آفات کشاورزی در نظر گرفته شون، ممکن است به کنترل گونه های آفت در سراسر محدوده جغرافیایی خود کمک کند.
اهمیت اقتصادی برای انسان: مثبت
بسیاری از افعی ها، از جمله Atheris squamigera برای زهرشان پرورش داده می شوند، این فرآیند به نام "شیردوشی" شناخته می شود. زهر این مارها، برای تولید پادزهر و مصارف پزشکی و بیولوژیکی استفاده می شود. اگرچه اکثرا به عنوان منبع غذایی اولیه شکار نمی شود، اما گاهی اوقات به عنوان صید جانبی در تورهای ماهیگیری شکار می شود و بنابراین گاهی اوقات به عنوان منبع غذایی نیز استفاده می شود.
ترجمه و تالیف: حدیثه سقاتپه
References:
https://kidadl.com
https://animaldiversity.org