بیماری آلزایمر شایع ترین علت زوال عقل در جهان بوده و 60 تا 80 درصد موارد زوال عقل را تشکیل می دهد. آلزایمر، نام گروهی از علائم مرتبط با کاهش مداوم عملکرد مغز است که می تواند بر حافظه، مهارت های تفکر و سایر توانایی های ذهنی تأثیر بگذارد. این علائم در نهایت آنقدر شدید می شوند که در کارهای روزانه فرد اختلال ایجاد می کنند.
آلزایمر با گذشت زمان بدتر می شود.زیرا، این بیماری، یک بیماری پیشرونده است. در مراحل اولیه، از دست دادن حافظه خفیف است، اما در مرحله آخر آلزایمر، افراد توانایی ادامه مکالمه و واکنش به محیط خود را از دست می دهند. به طور متوسط، فرد مبتلا به آلزایمر 4 تا 8 سال پس از تشخیص عمر می کند، اما بسته به عوامل دیگر می تواند تا 20 سال نیز عمر کند.
علت دقیق بیماری آلزایمر هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اگرچه تصور می شود تعدادی از موارد خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد که در زیر آمده اند:
- افزایش سن
- سابقه خانوادگی این بیماری
- افسردگی درمان نشده، اگرچه افسردگی می تواند یکی از علائم بیماری آلزایمر نیز باشد
- عوامل سبک زندگی و شرایط مرتبط با بیماری قلبی و عروقی
علائم و نشانه های بیماری آلزایمر
از آنجا که بیماری آلزایمر یک وضعیت بیماری پیشرونده است، به این معنی که علائم به تدریج در طی سالیان متمادی ایجاد و در نهایت شدیدتر می‌شوند و بر عملکردهای متعدد مغزی تأثیر می گذارد.
اولین علامت بیماری آلزایمر، معمولا مشکلات جزئی حافظه است که می تواند شامل فراموش کردن مکالمات یا رویدادهای اخیر و فراموش کردن نام مکان ها و اشیا باشد. درست مانند بقیه بدن ما، مغز ما نیز با افزایش سن تغییر می کند. بسیاری از ما، در نهایت متوجه کندی تفکر و مشکلات گاه به گاه در به خاطر سپردن چیزهای خاص می شویم. با این حال، از دست دادن جدی حافظه، سردرگمی و سایر تغییرات عمده در نحوه عملکرد ذهن ما ممکن است نشانه ای از شکست سلول های مغز باشد. تغییرات آلزایمر، معمولاً در بخشی از مغز که بر یادگیری تأثیر می گذارد، شروع می شود. همانطور که آلزایمر از طریق مغز پیشرفت می کند، منجر به علائم شدید فزاینده ای می شود، از جمله:
- بی نظمی، تغییرات خلق و خو و رفتار
- تعمیق سردرگمی در مورد رویدادها،زمان و مکان؛
- سوء ظن بی اساس در مورد خانواده، دوستان و مراقبان حرفه ای؛ بدگمانی نسبت به دیگران، توهمات (دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارند) و هذیان (باور کردن چیزهایی که واقعیت ندارند)،
- از دست دادن حافظه جدی تر و تغییرات رفتاری مانند پرخاشگری، مطالبه گری خلق و خوی پایین یا اضطراب
- مشکل در صحبت کردن، بلع و راه رفتن.
- سردرگمی و گم شدن در مکان های آشنا،
- مشکل در برنامه ریزی یا تصمیم گیری،
- مشکلات ناتوانی در حرکت یا انجام وظایف مراقبت از خود،
افرادی که دچار از دست دادن حافظه یا سایر علائم احتمالی آلزایمر هستند، ممکن است درتشخیص مشکل خود ناتوان باشند. علائم زوال عقل برای اعضای خانواده یا دوستان آشکارتر می باشد.
افراد در خطر بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر بیشتر در افراد بالای 65 سال دیده می شود. اما بطور کلی، خطر ابتلا به این بیماری و سایر انواع بیماری های زوال عقل با افزایش سن افزایش می‌یابد و تخمین زده می‌شود که از هر 14 نفر، بالای 65 سال و از هر 6 نفر بالای 80 سال 1 نفر به آن مبتلا شوند. امادر این بین، حدودا 1 نفر از هر 20 نفر مبتلا به آلزایمر زیر 65 سال سن دارند. این بیماری آلزایمر زودرس یا جوان نامیده می شود. افراد مبتلا به آلزایمر، در سنین پایین ممکن است در مراحل اولیه، میانی یا اواخر بیماری باشند.
تشخیص آلزایمر
از آنجایی که بیماری آلزایمر به کندی پیشرفت می کند، تشخیص وجود آن بسیار دشوار است. بسیاری از مردم احساس می کنند که مشکلات حافظه صرفاً بخشی از افزایش سن است. همچنین، خود فرآیند بیماری ممکن است از تشخیص تغییرات در حافظه توسط پزشک جلوگیری کند. اما در کل، بیماری آلزایمر بخش «طبیعی» روند پیری نیست.
تشخیص دقیق و به موقع بیماری آلزایمر می تواند بهترین فرصت را برای آمادگی و برنامه ریزی برای آینده و دریافت هر گونه درمان یا حمایت ممکن فراهم آورد. اما باید بدانید که هیچ آزمایش واحدی وجود ندارد که بتوان از آن برای تشخیص بیماری آلزایمر استفاده کرد و مهم است که به یاد داشته باشید که مشکلات حافظه لزوماً به معنای ابتلا به بیماری آلزایمر نیست.
درمان بیماری آلزایمر
در حال حاضر، در اکثر نقاط جهان هیچ درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد. تنها درمان، آدوکانوماب (Aduhelm™) بوده و اولین درمانی است که نشان می‌دهد حذف آمیلوئید، یکی از نشانه‌های بیماری آلزایمر، از مغز به طور منطقی منجر به کاهش زوال شناختی و عملکردی در افراد مبتلا به بیماری‌های زودرس می‌گردد.
در این زمینه، داروهایی در دسترس هستند که می توانند به تسکین برخی از علائم آلزایمر کمک کنند. انواع مختلف پشتیبانی نیز برای کمک به افراد مبتلا به آلزایمر در زندگی مستقل تا حد امکان در دسترس است. درمان‌های روان‌شناختی مانند درمان تحریک شناختی نیز ممکن است برای کمک به حمایت از حافظه، مهارت‌های حل مسئله و توانایی زبان ارائه شوند. این راهها می توانند به طور موقت، بدتر شدن علائم زوال عقل را کاهش دهند و کیفیت زندگی افراد مبتلا به آلزایمر و مراقبان آنها را بهبود بخشند. امروزه تلاش‌های جهانی برای یافتن راه‌های بهتر برای درمان این بیماری، به تاخیر انداختن شروع آن و جلوگیری از پیشرفت آن در حال انجام است.
چشم انداز
افراد مبتلا به آلزایمر، پس از شروع علائم می توانند تا چندین سال زنده بمانند. اما این مدت، می تواند به طور قابل توجهی از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. این بیماری، یک بیماری محدود کننده زندگی است و بسیاری از افرادی که مبتلا به این عارضه تشخیص داده می شوند به دلیل دیگری می میرند. از آنجایی که بیماری آلزایمر یک بیماری عصبی پیشرونده است، می تواند مشکلاتی در بلع ایجاد کند که می تواند منجر به آسپیراسیون (استنشاق غذا به ریه ها) شده و باعث عفونت های مکرر قفسه سینه شود.
همچنین برای افراد مبتلا به آلزایمر معمول است که در نهایت در غذا خوردن دچار مشکل می شوند و اشتهایشان کاهش می یابد. این افراد بیشتر به مراقبت های تسکینی نیاز دارند که شامل حمایت از خانواده ها و همچنین فرد مبتلا به آلزایمر می شود.
پیشگیری از ابتلا به آلزایمر
از آنجایی که علت دقیق بیماری آلزایمر مشخص نیست، هیچ راه شناخته شده ای برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد. اما کارهایی وجود دارد که ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهد یا شروع آن را به تاخیر بیندازد که در زیر آمده است:
- ترک سیگار و کاهش مصرف الکل
- داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل و حفظ وزن مناسب
- سالم ماندن و فعال بودن از نظر ذهنی
آلزایمر و مغز
تغییرات میکروسکوپی در مغز خیلی قبل تر از اولین علائم از دست دادن حافظه شروع می شوند. مغز دارای 100 میلیارد سلول عصبی (نورون) است. هر سلول عصبی با بسیاری دیگر ارتباط برقرار می کند تا شبکه های ارتباطی را تشکیل دهد. گروه هایی از سلول های عصبی وظایف خاصی دارند. برخی از این گروه ها، درگیر تفکر، یادگیری و به خاطر سپردن هستند. برخی دیگر، به ما کمک می کنند که ببینیم، بشنویم و بو کنیم. سلول های مغز برای انجام کار خود مانند کارخانه های کوچک عمل می کنند. آنها منابعی را دریافت می کنند، انرژی تولید می کنند، تجهیزات می سازند و از شر زباله ها خلاص می شوند. سلول ها همچنین اطلاعات را پردازش و ذخیره می کنند و با سلول های دیگر ارتباط برقرار می کنند. کار کردن هماهنگ همه چیز به هماهنگی و مقادیر زیادی سوخت و اکسیژن نیاز دارد. دانشمندان بر این باورند که بیماری آلزایمر از عملکرد خوب بخش هایی از کارخانه سلول جلوگیری می کند. محققان، مطمئن نیستند که مشکل از کجا شروع می شود اما، درست مانند یک کارخانه واقعی، پشتیبان گیری و خرابی در یک سیستم باعث ایجاد مشکلات در مناطق دیگر می شود. با گسترش آسیب، سلول ها توانایی خود را برای انجام وظایف خود از دست می دهند و در نهایت می میرند و باعث ایجاد تغییرات غیرقابل برگشت در مغز می شوند.
پلاک ها و گره ها
دو ساختار غیرطبیعی، به نام پلاک‌ها و گره‌ها مظنون اصلی آسیب رساندن و کشتن سلول‌های عصبی هستند. پلاک ها رسوبات یک قطعه پروتئینی به نام بتا آمیلوئید هستند که در فضاهای بین سلول های عصبی ایجاد می شوند. گره ها، الیاف پیچ خورده پروتئین دیگری به نام تاو هستند که در داخل سلول ها ساخته می شوند. دانشمندان دقیقاً نمی دانند که پلاک ها و گره ها چه نقشی در بیماری آلزایمر دارند اما بطور کلی، اکثر متخصصان معتقدند که این دو ساختار به نوعی نقش مهمی در مسدود کردن ارتباط بین سلول‌های عصبی و ایجاد اختلال در فرآیندهایی که سلول‌ها برای بقا به آن نیاز دارند، ایفا می‌کنند. این تخریب و مرگ سلول های عصبی است که باعث نارسایی حافظه، تغییرات شخصیتی، مشکلات در انجام فعالیت های روزانه و سایر علائم بیماری آلزایمر می شود.
تحقیق و پیشرفت
در سال 1906، دکتر آلویس آلزایمر، پزشک آلمانی، برای اولین بار "یک بیماری عجیب و غریب" از دست دادن حافظه عمیق و تغییرات میکروسکوپی مغز را توصیف کرد، بیماری که اکنون به نام آلزایمر می شناسیم. امروزه آلزایمر در خط مقدم تحقیقات زیست پزشکی قرار دارد. محققان در تلاش هستند تا حد ممکن جنبه های بیماری آلزایمر و سایر بیماری های مربوط به زوال عقل را کشف کنند. برخی از قابل توجه ترین پیشرفت ها، چگونگی تأثیر آلزایمر بر مغز را روشن کرده است. امید است که این درک بهتر منجر به درمان های جدیدی شود. بسیاری از رویکردهای بالقوه نیز، در حال حاضر در سرتاسر جهان تحت بررسی هستند.
ترجمه و تالیف: حدیثه سقاتپه
References:
https://www.nhs.uk
https://www.alz.org