در دنیای طلا و عتیقه، سکه های طلا چیزی فراتر از یک دایره ضربی هستند و در واقع، بخشی از فرهنگ و تاریخ را با خود در بر دارند. بعلاوه، خرید آنها بعنوان یکی از روشهای سرمایه گذاری به حساب می آید. بجزخرید سکه که عرف رایج کشور ماست، نمونه هایی دیگر از انواع سکه طلا در سراسر جهان وجود دارد که دارای ارزش کلکسیونی می باشند و در واقع، نوعی طلای باستانی بسیار کمیاب بوده و در در جریان حفاری و کاملا اتفاقی یافت شده اند. غالبا، وجه تمایز انواع سکه ها، در عیار آنهاست. عیار درواقع، نسبت طلای استفاده شده در هر قطعه به وزن کل آن است. عیار خالص برابر با 1000 می باشد؛ به این معنی که در هر یک کیلوگرم طلا 1000 گرم طلای خالص وجود دارد. طلای 24 عیار نیز، همان طلای خالص است. عیار سکه های بازاری، 900 در 1000 یا 22 می باشد. یعنی در یک کیلوگرم طلا 900 گرم طلای خالص و 100 گرم آلیاژ به کار رفته است.
در این بخش ابتدا به معرفی قدیمی ترین سکه های تاریخ و تاریخچه پیدایش آنها می پردازیم. سپس، انواعی از سکه رایج در بازار کشور مورد بررسی قرار می دهیم؛
سکه‌ی توله هندی
همانگونه که از نامش پیداست، این سکه یک سکه هندی است که در کشور ایران نیز یکی از سکه های محبوب به شمار می رود. ظاهر این سکه، برای تولید کرار آن مورد تقلید طلاسازان ایرانی قرار می گیرد. سکه توله هندی، با عیار 995 شباهت بسیاری به سکه 24 عیار دارد. اما این سکه تنها بصورت 24 عیار تولید نمی شود، بلکه سازندگان آن را به صورت توخالی، بسیار سبک و یا به شکل 18 عیار نیز می سازند. یافتن این سکه در بازار ایران کار ساده ای نیست و یک سکه کلسیونی محسوب می گردد. این سکه ابعادی بزرگ و پر نقش و نگار دارد.
بر روی سکه توله هندی یک ستاره‌ی 8 پر، عدد 1، کلمه‌ی tola، عبارت diamond fine gold و عدد 9950 دیده می شود.
سکه‌ی مریمی یا الیزابت
نام این سکه، از کاراکتر مریم مقدس گرفته شده و طرح رویی آن فرمی انتزاعی و کلاسیک بیضی، مستطیلی یا ... دارد. بر روی این سکه، تصویر نیم‌رخی از زنی جوان با دستهایی پر از سکه و کوزه ای با سکه های طلای سرازیر می باشد.
این نوع سکه، عمدتاً با عیار 750 و در وزن های بسیار مختلف تولید می شود. خرید این سکه بعنوان یک پس انداز تدریجی گزینه ای بسیار عالی به شمار می رود. زیرا، بعنوان مثال در وزن 100 سوت نیز قابل تهیه است.
سکه طلای اشرافی
غالبا اصطلاح سکه اشرفی به سکه های ضربی دوره قاجار یا صفوی اطلاق می شود. اما، اکنون با ابزارهای موجود می توانند این سکه ها را برای زینت کلکسیون ها بسازند. شکل ظاهری این سکه طوری است که در دو طرف آن جملاتی اعتقادی و مدح و ستایش افراد بزرگ دین حک شده است.
سکه های اشرافی در چرخه اقتصادی عصر نقشی نداشتند و معمولا آنها را بعنوان هدیه و پیشکش به افرادی خاص تقدیم می کردند. این سکه ها، در شهرهایی همچون قزوین، کاشان و اردو ضرب می شدند.می توان گفت، وزن نمونه‌هایی از سکه اشرافی خاص سالهای 985 تا 995 تقریبا معادل با 4.6 گرم می باشد. لازم به ذکر است که این سکه ها از تنوع و فرم بصری متفاوتی برخوردارند و نمونه‌های واقعی و عتیقه‌ی آنها، قیمت های بسیار بالایی دارند.
سکه‌های اشرفی در بخشهایی از جهان همچون مصر، آناتولی شرقی، شمال سوریه و مناطقی از خاورمیانه مشاهده شده اند.
سکه پهلوی
این نمونه از سکه ها، همانگونه که از نامش پیداست، در دوره‌ی پهلوی بین سال های 1305 تا 1357 ضرب می شد و غالبا در طراحی جواهرات زنانه به کار می رفت. امروزه، نیز نمونه های برنجی تقلید شده از این سکه را می توانید بیابید.
در آن دوران، سکه‌ی کامل، معادل 24.85 گرم بوده و به صورت 24 عیار ضرب می‌شد. انواع سکه ها به دو صورت خطی یا تصویری ضرب می شدند. نام دیگر سکه خطی، سکه کلاه کوچک می باشد. سکه کلاه بزرگ نیز نوع دیگری از سکه است که با تعداد محدود شامل 3446 عدد و به صورت ماشینی موجود است. سکه های طلای ماشینی با دقت، وزنی متعادل و ظرافت بالا تولید می‌شوند.
انواع سکه طلا اسلامی
این دسته از سکه های طلا، در دوره‌های حکومت اسلامی و در نقاط مختلف جهان ضرب شده‌اند. مهمترین مشخصه آنها در ظاهر شامل، جملاتی برای یادآوری ارزش‌های دین مقدس اسلام می باشد. تنوع این سکه ها نیز بالاست ولی یکی از خاص ترین آنها شامل سکه نادر مزایده‌ی مورتون و ادن است که از محبوب ترین و معروف ترین سکه های کلکسیونی ضرب شده در دوران امویان می باشد. عبارت "معدن امیر المونین" بر روی این سکه از دلایل جلوه زیبای این سکه طلا می باشد.
انواع سکه تمام بهار آزادی در بازار ایران
سکه طرح قدیم
این نوع سکه، با پیروزی جمهوری اسلامی ایران و در بین سال های 1358 تا 1386 ضرب می شد و ظاهر آن به گونه ای است که در یک رو، سه بار نام امام علی (ع) و عبارت بانک ملی ایران و در روی دیگر آن، تصویر بارگاه امام رضا (ع) و عبارت نخستین بهار آزادی حک شده است. ضرب این سکه ها، به دلیل تقاضای پایین و فاصله زیاد قیمت با سکه نوع طرح جدید در حال متوقف شدن است. سکه امامی در عیار 900 و با وزن های متفاوت ضرب می شد.
سکه امامی یا طرح جدید
تقریبا، از سال 1386 ضرب سکه طرح جدید آغاز شد و تا به امروز ادامه دارد. این سکه در یک رو، تصویری از بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، آیت الله خمینی (ره) را دارد و در روی دیگر، با تصویری از حرم مطهر امام رضا (ع) منقش شده است. در حال حاضر، نرخ تعیین کننده قیمت بازار، مربوط به قیمت این سکه است که نیم سکه، ربع سکه و سکه یک گرمی نیز از آن متاثر می شوند.
این سکه نیز، درست همانند سکه طرح قدیم دارای عیار 900 در 1000 و وزن تقریبی 8 گرم می باشد ولی در طرح و تاریخ ضربی متفاوت و خاص خود را دارد.
سکه طلای پارسیان
امروزه، سکه‌های طلای مربوط به دوره ساسانیان و هخامنشیان به دلیل پیشینه جذاب در ایران و جهان پر تقاضا و محبوب هستند. سکه هایی همچون پاسارگاد و پاسیان امروزی در حکاکی خود از ظاهر سکه های آن زمان الگوبرداری کرده‌اند.
سکه‌های پارسیان، از جمله آن دسته از سکه های رایج با تنوع وزن بالا هستند که معمولا قیمت آنها در تابلوهای روز ثبت می گردد. این سکه ها، از سکه‌های بانکی و رسمی به حساب نمی آیند و درواقع سکه هایی 18 عیار می باشند.
چیزهایی درباره سکه ها که باید بدانیم
نوسان قیمتی: غالبا نوسانات قیمت سکه تمام بهار آزادی بیشتر از بقیه انواع سکه است. در بازار خرید و فروش سکه هر چه نوسان قیمتی بیشتر باشد، این امکان نیز وجود دارد که سود سرمایه گذار نیز بیشتر باشد.
سکه پرتقاضا: تقاضا برای سکه های طرح جدید بیشتر است و ربع سکه که قیمت پایین تری دارد، پر تقاضا تر است.
حباب قیمتی: حباب قیمتی سکه تمام بهار آزادی بیشتر و ریسک سرمایه گذاری در آن نیز بیشتر است.
سکه پرسودتر: برای دانستن این مساله، باید نمودار رفتار قیمتی سکه را بررسی کرد. اما به طورمعمول، در کوتاه مدت سرمایه گذاری روی سکه یک گرمی و ربع سکه و در طولانی مدت همه انواع سکه سود به همراه خواهند داشت.
سکه بانکی: سکه ای مورد تایید بانک مرکزی و دولت بر اساس عیار، وزن، شکل و ... که معیار های استاندارد یک سکه را داشته و معتبرند. ارزش این سکه ها بالاست و با بسته بندی خاص حاوی اطلاعات فروشنده به فروش می رسند.
سکه غیر بانکی: این نوع سکه بوسیله افراد نامعتبر ساخته می شود و مورد تایید بانک مرکزی و دولت نیست. سکه های غیر بانکی معیار های استاندارد سکه ها را رعایت نمی کنند و ممکن است با خرید آنها متضرر شوید. سطح آنها به شکل محدب بوده و نامنظم هستند.
انواع سکه بهار آزادی
سکه تمام بهار آزادی: وزن این سکه در حدود 8.133 گرم و قطر آن 22 میلی متر می باشد. سکه تمام بهار آزادی یک سکه 22 عیار است.
نیم سکه بهار آزادی: این سکه با وزن 4.066 گرم، قطر 19 میلی متر و عیار 22 موجود است و تقریبا مشابه سکه تمام بهار آزادی می باشد. حباب قیمتی نیم سکه نبست به تمام سکه کمتر است. لذا، سرمایه گذاری با آن ریسک کمتری دارد. این سکه کمتر از تمام بهار آزادی دچار نوسان قیمتی می شود، بنابراین، در بازه زمانی مشخص، سود کمتری نسبت به تمام سکه در پی خواهد داشت.
ربع سکه بهار آزادی: ربع سکه با وزن 2.03225 گرم، قطر 14 میلی متر و بصورت 22 عیار تهیه می گردد. ظاهر یکسان با سکه تمام و نیم سکه دارد. نوسان قیمتی و ریسک سرمایه گذاری کمتری نسبت به تمام بهار آزادی دارد. سرمایه گذاری کوتاه مدت با ربع سکه، نسبت به دو نوع دیگر آن سودده تر بوده یک سکه پر تقاضا تر می باشد.
سکه یک گرمی: سکه یک گرمی دارای وزنی معادل 1.01 گرم، قطر 13.3 میلی متر و عیار 22 می باشد. ضرب این سکه از سال 1390 به بعد آغاز شد. در سال های اخیر، با با افزایش قیمت سکه و کاهش قدرت خرید مردم، این سکه طرفداران زیادی پیدا کرده است.
تالیف: حدیثه سقاتپه
منابع و ماخذ:
https://www.heyvalaw.com
https://news.zar.ir